Hoogsensitief, HSP of Hooggevoelig?

De Amerikaanse psychotherapeute Elaine Aron introduceerde in 1996 de term ‘highly sensitive person’ (HSP, hoog sensitief persoon). Sinds die tijd zijn er veel mensen die zich herkennen in haar beschrijving van hoogsensitiviteit.

Hoogsensitiviteit is niet nieuw, Jung schreef al over deze groep en noemde dit ‘aangeboren sensitiviteit’. Inmiddels is er meer nieuw wetenschappelijk onderzoek waaruit in MRI-scans gezien is, dat er op

een diepgaande wijze prikkels verwerkt worden in het zenuwstelsel, hoogsensitiviteit is genetisch en neurologisch bepaald.

De termen hooggevoeligheid, hoogsensitiviteit en hsp worden vaak door elkaar gebruikt. Onlangs zijn hsp-deskundigen het erover eens geworden dat hoogsensitiviteit en hooggevoeligheid (in ieder geval in Nederland) toch hetzelfde zijn.

Het hoeft zeker geen problemen op te leveren als je hoogsensitief bent. Het is een mooie kwaliteit die je goed kan gebruiken als je het op een goede manier weet in te zetten. Hoogsensitieve personen zijn heel sociaal, hebben een groot inlevingsvermogen, zorgen graag voor anderen en voelen vaak de behoeftes van de ander aan.

Toch hebben veel hoogsensitieve personen klachten, hoe kan dat?

We leven in een drukke en veeleisende maatschappij, overprikkeling ligt hierdoor altijd op de loer. Als hoogsensitief persoon ben je veel gevoeliger dan anderen voor omgevingsprikkels en stress. Daardoor kan juist de kwaliteit van het sociaal zijn een last worden en wordt het juist moeilijk om sociale contacten te onderhouden. Ook kan teleurstelling in vriendschappen en contacten op de loer liggen. Er is grote behoefte aan diepgang in gesprekken en contacten. Is die diepgang er even niet, dan kan het uitputten.

Hoogsensitieve personen lopen meer risico op burn-out en andere geestelijke en lichamelijke klachten wanneer er niet voldoende hersteltijd genomen of verkregen wordt.

Taken, ontmoetingen en situaties kunnen hoogsensitieve personen veel sneller uitvoeren, inschatten en doorzien. Maar daarna is er meer en langer behoefte aan pauze tussen de prikkels door.

Op hersenscans van hoogsensitieve personen is te zien dat de thalamus meer prikkels door laat en verschillende hersengebieden sterk geactiveerd zijn. Deze extra prikkels zorgen voor een stressreactie.
Oververmoeidheid ontstaat in de hersenen, waardoor de sterk actieve hersengebieden juist verminderde activiteit laten zien, waardoor ze ook minder goed werken. Daardoor hebben hoogsensitieve personen meer behoefte aan periodes van rust en stilte om weer op te laden, voordat er weer goed gepresteerd kan worden.

Een valkuil die ontstaat door dit bovengenoemde systeem in de hersenen, is dat je als hoogsensitief persoon, ergens ‘ja’ op zegt, terwijl je eigenlijk ‘nee’ had willen zeggen.

Inzicht is dus van groot belang!

Kenmerken van hoogsensitiviteit

Psychotherapeute Elaine Aron benoemde kenmerken van hoogsensitiviteit die bleken te passen bij 15-20% van de bevolking. Deze mensen:

• zijn zich bewust van subtiele signalen in de omgeving.
• worden beïnvloed door de stemmingen van anderen.
• zijn nogal gevoelig voor pijn.
• tijdens drukke dagen hebben zij meer behoefte om zich terug te trekken in bed, een donkere kamer of een plek waar men ongestoord alleen kan zijn.
• zijn bijzonder gevoelig voor de effecten van cafeïne.
• raken gemakkelijk overvoerd door zaken als fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde sirenes

• hebben een rijke en complexe innerlijke belevingswereld.
• voelen zich niet op hun gemak bij harde geluiden.
• kunnen diep geroerd raken door kunst of muziek.
• zijn consciëntieus.
• schrikken snel.
• voelen zich opgejaagd als ze in korte tijd veel moeten doen.
• als hoogsensitieve personen zich in een omgeving niet prettig voelen, weten zij meestal wat er moet gebeuren om dat te veranderen (door bijvoorbeeld het licht te dimmen of het meubilair te verplaatsen).
• raken geïrriteerd als mensen hen te veel tegelijkertijd willen laten doen.
• doen erg hun best om te voorkomen dat er fouten worden gemaakt of dat ze iets vergeten.

• kijken bij voorkeur niet naar gewelddadige films of tv-programma’s.
• voelen zich ongemakkelijk als er veel om hen heen gebeurt.
• erge honger heeft een sterke invloed op hun concentratievermogen of humeur.
• veranderingen in het leven brengen hen van hun stuk.
• hebben gevoel voor delicate geuren, smaken, geluiden en kunstwerken, en genieten ervan.
• geven hoge prioriteit aan het vermijden van situaties die hen van streek maken of overbelasten.
• als zij moeten wedijveren of op hun vingers worden gekeken, worden zij zo gespannen dat hun prestaties veel minder zijn dan gewoonlijk.
• als kind worden/werden zij door hun ouders of leerkrachten gevoelig of verlegen gevonden.

Herken jij dit?

Wil jij ook:

• leren omgaan met prikkels en overprikkeling?
• leren grenzen te herkennen en bewaken?
• je hoogsensitiviteit positief leren inzetten?

Als therapeut ben ik al sinds 2007 werkzaam in mijn praktijk waar vele cliënten met hoogsensitieve kenmerken begeleid werden in dit proces. Graag loop ik ook op jouw pad een stukje met je mee!

Als je je eigen karakter beter begrijpt, geeft dit een gevoel van erkenning (‘ik ben niet gek’) en herkenning (‘ik ben niet de enige die zo is’).

Ook de balans in activiteit en rust is belangrijk.

In de begeleiding kijken we naar al deze punten en onderzoeken samen een mooie balans die jou helpt om hoogsensitiviteit als kwaliteit te gebruiken, te zien en de voordelen ervan goed te gebruiken. We kijken naar de valkuilen, leren deze te herkennen en hierop in te spelen.  De drukke maatschappij is niet altijd te ontlopen, wel kan je zelf zorgen om voldoende hersteltijd te nemen.

D.m.v. energetische behandelingen kan het gestreste energiesysteem weer tot rust gebracht worden.

Tevens ben ik zelf een echt hoogsensitieve persoon. Hierdoor weet ik zelf maar al te goed hoe je soms letterlijk ziek kan worden van alle omgevingsprikkels en je tegen een grote muur van onbegrip aan loopt. Ik heb de hoogsensitiviteit positief weten om te zetten, om zo te kunnen gebruiken in mijn werk als therapeut/begeleider.

Hoogsensitieve kinderen zijn gevoeliger voor prikkels dan andere kinderen. Ze hebben sneller last van etiketten in kleren, voelen stemmingen aan van anderen en hebben een sterk rechtvaardigheidsgevoel.

Overprikkeling ligt zeker ook bij hoogsensitieve kinderen op de loer. Kinderen kunnen het nog niet benoemen als ze overprikkeld raken, ze worden er zelf ook door overvallen en weten niet wat er gebeurt. Dit kan geuit worden met woedeaanvallen, huilbuien, onhandelbaar gedrag of ze gaan zich extreem terugtrekken in hun eigen wereld.

Het intense verwerkingsproces maakt dat hoogsensitieve kinderen zeer creatief kunnen denken en makkelijk informatie overzien. Ze maken soms onverwacht slimme opmerkingen.

Als ze op school te veel prikkels binnenkrijgen, kunnen deze kwaliteiten overschaduwd raken en wordt alleen nog het gedrag wat hieruit voortkomt gezien. Hierdoor ontstaat het gevaar dat er een ander/verkeerd beeld van het kind gevormd wordt met een benadering die niet bij dit kind past.

Ouders van hoogsensitieve kinderen kunnen zich verloren voelen, omdat er weinig begrip is vanuit school of andere ouders. Ze weten soms niet hoe ze moeten reageren op het specifieke gedrag van het kind.

Inzicht in de achtergronden van hoogsensitiviteit leidt tot begrip en het goed kunnen begeleiden van het hoogsensitieve kind.

Dit met het doel dat het kind zelf kan leren omgaan met de hoogsensitiviteit. De wereld zal overweldigend blijven, maar het kind leert de hoogsensitiviteit als kwaliteit in te zetten en te gaan gebruiken.

Kenmerken van hoogsensitieve kinderen:

• Last van labeltjes en etiketten in kleding
• Gevoelig voor harde geluiden
• Stemming van anderen aanvoelen
• Moeite met veranderingen
• Eerst observeren, dan pas doen
• Begaan met het lot van dieren
• Sterk rechtvaardigheidsgevoel
• Diepgaande vragen stellen
• Faalangstig